Prywatne ośrodki kultury często wywołują zdziwienie już samym faktem swojego istnienia. Jednocześnie zakłopotanie, bo nie do końca wiadomo, czym tak naprawdę się zajmują. A tylko na Mazowszu działało w czerwcu 2016 ponad trzysta przedsięwzięć, inicjatyw, miejsc i osób, których wspólnym mianownikiem jest edukacja i animacja kulturowa.

Okazuje się, że krajobraz instytucji kulturalnych na Mazowszu stanowią nie tylko podmioty, dla których organizatorem jest państwo lub samorząd. Prywatne ośrodki kultury to ogromna ilość inicjatyw, tworzonych przede wszystkim oddolnie przez lokalnych aktywistów i pasjonatów.

Na początku tego roku zaprosiliśmy do współpracy prywatne domy kultury, świetlice, kolektywy artystyczne, kolonie artystów, koła gospodyń wiejskich, klubokawiarnie, prywatne biblioteki, galerie, muzea. Wszystkich, którzy „robią kulturę” w sposób zamierzony (intencjonalny) i względnie trwały (nieincydentalny), według definicji Wojciecha Kłosowskiego. Nie omijaliśmy struktur nieformalnych, zajmujących się kulturową aktywnością, na przykład organizowaniem zlotu tuningowanych samochodów, rewią mody strażackiej, komiksami lub koronczarstwem.

To jest taka niewdzięczna branża: kultura, książka itp., gdzie wszystko jest spóźnione, nie ma pieniędzy, opowiadała jedna z organizatorek prywatnego ośrodka kultury. Z pewnością jest to działalność wymagająca samozaparcia i konsekwencji. Wśród wielu trudności, aktywiści często wskazywali na problemy: Jak pozyskać lokal? Gdzie znaleźć współpracowników? Jak zachęcić odbiorców do skorzystania z oferty i jak radzić sobie z deficytami czasu i pieniędzy? To tylko część z dylematów, które były przedmiotem kilkudziesięciu rozmów, prowadzonych podczas badań. Spotkaliśmy się z rozmaitymi formami: od działalności gospodarczej po całkowicie niekomercyjne, pomiędzy którymi jest jeszcze miejsce na przedsiębiorstwa społeczne. Nasz rozwój jest raczej planowy, ale nie jest to działalność korporacyjna, w której liczy się zysk. - stwierdził jeden z uczestników badania i nie było to zdanie odosobnione.

Swoistym podsumowaniem badań będzie seminarium warsztatowe, zaplanowane na 28 października, a wyniki przedstawione zostaną w formie filmu i publikacji pod koniec grudnia 2016.

Badanie jest realizowane w ramach Mazowieckiego Obserwatorium Kultury. Tegoroczna edycja projektu jest kontynuacją cyklu rozpoczętego seminarium i badaniami w 2013 i 2015: www.muzeumprywatne.wwarszawie.org.pl
www.mazowieckieobserwatorium.pl/strefa-wideo.html


Projekt został zainicjowany przez Mazowiecki Instytut Kultury w partnerstwie z Fundacją Ari Ari i Stowarzyszeniem „Z Siedzibą w Warszawie”. Inspiracją stał się Raport o muzeach prywatnych 
www.muzeaprywatne.blogspot.com/p/do-pobrania.html 
przygotowany przez Fundację Ari Ari.